PREVREMENI POROĐAJ

Prevremeni porođaj predstavlja pojavu kontrakcija materice dovoljne učestalosti i intenziteta da izazivaju skraćenje i širenje grlića materice znatno pre termina porođaja, tj. pre 37. nedelje trudnoće. Prevremeni porođaj se dešava u približno 10% trudnoća i može biti značajan uzrok smrtnosti i kasnijeg oboljenja novorođenčadi.

Prevremeni porođaj, Ginekoblog

Tačan mehanizam nastajanja prevremenog porođaja uglavnom je nepoznat, ali se veruje da može uključivati: kontrakcije nastale usled odvajanja posteljice, ili rastezanja materice kod višeplodne trudnoće, viška plodove vode i slično, nekompetentnost grlića materice (npr. trauma grlića nakon prethodnog porođaja, zatim nakon dilatacije grlića kod prethodnog prekida trudnoće, nakon konizacije i drugih opsežnijih intervencija na grliću), promenjen položaj materice (npr. kod prisustva mioma), upalu grlića materice (hlamidija, trihomonas, bakterijska vaginoza, beta hemolitički streptokok itd.), infektivna stanja majke (npr. infekcija urinarnog trakta), poremećaj cirkulacije između majke i bebe (npr. kod visokog pritiska, dijabetesa, zloupotrebe opijata, pušenja, konzumacije alkohola u trudnoći). Pominje se i određena genetska predispozicija za nastanak prevremenog porođaja.

Faktori rizika za prevremeni porođaj uključuju belu rasu, trudnice starosti ispod 17 godina i preko 35 godina, nizak socioekonomski status, stres, prevremeni porođaj u prethodnoj trudnoći. Podatak o prevremenom porođaju u prethodnoj trudnoći svrstava trudnicu u kategoriju visokog rizika i taj rizik se povećava sa povećanjem broja prevremenih porođaja (na 15%, 30% i 45% nakon jednog, dva, ili tri prethodna prevremena porođaja).

I pored svih ovih mogućih uzroka i faktora rizika, mnogi pobačaji i prevremeni porođaji u drugom trimestru ostaju nepoznatog uzroka.

Kod trudnica sa podatkom o ranijem prevremenom porođaju procena dužine grlića materice u određenim nedeljama trudnoće može biti od koristi pri proceni rizika za ponovan prevremeni porođaj. Ova procena se može izvršiti palpatornim pregledom, ili tačnije ultrazvučno, najtačnije vaginalnom sondom.

Prema određenim vodičima ukoliko postoje prethodni prevremeni porođaji, posebno nerazjašnjenog uzroka, ili su povezani sa nekompetentnim grlićem, a u aktuelnoj trudnoći se utvrdi potreba - razmatra se postavljanje šava serklaža. On se može postavljati već početkom drugog trimestra trudnoće i može zaustaviti skraćivanje grlića i pomoći da se trudnoća iznese do perioda pogodnog za porođaj. Obzirom da se na grlić postavlja šav, postoji rizik od razvoja infekcije, rupture plodovih ovojaka, nastanka krvarenja i kontrakcija materice.

U praksi se kod postojanja povećanog rizika za prevremeni porođaj često preporučuju mirovanje, umerena fizička aktivnost i progesteronska terapija, koja se daje ili sistemski, tj, oralnim putem, ili se aplikuje lokalno, tj. vaginalno. Takva terapija može biti različitog uspeha i nekada i pored nje dolazi do razvoja simptoma prevremenog porođaja.

Postoje i određeni bolnički protokoli, prema kojima se u slučajevima visokog rizika za prevremeni porođaj mogu u bolničkim uslovima primenjivati lekovi čija je uloga da zaustave, ili često samo odlože prevremeni porođaj, dok trudnica ne primi kortikosteroidnu, antibiostku, ili drugu terapiju po potrebi. Takvi lekovi se označavaju kao tokolitici (magnezijum-sulfat, indometacin, nifedipin) i njihova dostupnost i praktična primena variraju od zemlje do zemlje.

Ukoliko dođe do pojave aktivnih bolova i učestalih kontrakcija (4-6 na sat vremena), osećaja pojačanog pritiska bebe, bolova u krstima, pojačane neuobičajene vaginalne sekrecije i/ili krvarenja, to bi moglo da znači da je prevremeni porođaj počeo i potrebno je javiti se na pregled radi daljeg praćenja i eventualno hospitalizacije u odgovarajućoj ginekološkoj klinici.